De ene dag naar school, de andere dag in een oorlog

De oorlog in Oekraïne maakt pijnlijk duidelijk dat leven in vrijheid helaas nog altijd niet vanzelfsprekend is. Er woedt een wrede oorlog met bommen, kapotgeschoten dorpen en steden en heel veel slachtoff ers. Nederland ving vorig jaar bijna 87.000 Oekraïense vluchtelingen op, onder wie scholieren Mariia Topolia (17) en Vlad Kuchmus (16). Zij wonen in Nijmegen en vertellen over de impact van de oorlog op hun leven en hun vrijheid.

Op 4 mei herdenken we de slachtoff ers van de Tweede Wereldoorlog, op 5 mei vieren we onze vrijheid. Veel mensen in Nederland staan dan ook stil bij de oorlog in Oekraïne. Want onze vrijheid is onlosmakelijk verbonden met de vrijheid van anderen. Iedereen hoopte dat zo’n oorlog in Europa nooit meer zou plaatsvinden, maar opnieuw worden dorpen en dromen verwoest.

Ongeloof
Mariia komt uit Charkov. Ze vertelt hoe haar leven was voor de oorlog begon. “Ik was heel druk met school. Ik zat in mijn eindexamenjaar en moest veel leren. In de vrije tijd die overbleef, sprak ik graag met vriendinnen af. Het was mijn droom om te gaan studeren na mijn examen.” In februari 2022 werd er veel gesproken over Poetin en dat hij plannen had om Oekraïne binnen te vallen. Toch geloofden Mariia en haar vriendinnen niet dat het echt zo ver zou komen. Tot ze op 24 februari zelf de bommen hoorden vallen. Mariia woonde in Charkov, zo’n dertig kilometer van de grens met Rusland. “Die dag kregen we een appje dat we niet naar school konden komen, omdat het niet meer veilig was. Die dag veranderde alles.”

Vluchten
Ze hoopten dat de Russische aanval van korte duur zou zijn, maar dat bleek niet het geval. “Mijn ouders hebben al snel besloten dat we moesten vluchten. Mijn vader ging als soldaat naar het front. Mijn moeder en ik zijn eerst naar het dorp van mijn oma gegaan. Van daaruit vertrokken we richting Polen. Alle wegen stonden vol met verkeer, omdat zoveel mensen weg wilden. We zijn via allerlei kleine weggetjes gereden. Op een gegeven moment zagen we een groot gebouw dat in brand stond omdat er een luchtaanval was geweest. Dat was voor mij heel beangstigend. Ik was blij dat we weggingen.” Vlad (16) komt uit Poltava, een paar honderd kilometer van de grens met Rusland. Ook zijn ouders besloten te vluchten. “Ik was heel erg bang voor wat er zou gebeuren. De ene dag zit je nog op school en heb je het leuk met je vrienden. De andere dag zit je in een oorlog. We hadden bekenden in Nederland dus het was voor ons duidelijk dat we daar heen zouden gaan.”

Even terug
Hun verhaal is illustratief voor het verhaal van honderdduizenden landgenoten. Mariia: “De meeste families van mijn vriendinnen zijn gevlucht. We leven nu verspreid over Duitsland, Polen, Engeland, Spanje of Nederland. Sommigen wonen nog in Charkov, waar zoveel is verwoest en waar alles anders is dan voor de oorlog begon.” Onlangs ging Mariia even terug naar Charkov om haar vader te zien. “Hij is nu soldaat en dat is enorm spannend. Het was heel fi jn om hem weer te zien. Ik heb ook rondgelopen door mijn oude buurt. Mijn school en veel andere gebouwen zijn zwaar beschadigd.” Sinds ze in Nederland zijn woont Mariia bij een gastgezin, Vlad woont op de boot voor Oekraïense vluchtelingen die aan de Waalkade ligt. Ze voelen zich welkom, onder meer op de school in Nijmegen waar ze Nederlands leren.

Toekomst
Vlad wil graag met zijn familie in Nederland blijven en hier zijn vervolgopleiding gaan doen. “Het liefst willen we een eigen huis zodat we ons leven hier op kunnen bouwen.” De onzekerheid is moeilijk. Ze zijn hier veilig, maar voelen zich desondanks niet vrij. “Ik zou willen dat er vrijheid was. Voor ons, voor alle mensen in Oekraïne. Dat we konden zeggen, denken en doen wat we maar willen. Ik maak me elke dag zorgen over familie en vrienden, over onze toekomst. Waar kunnen we straks een leven opbouwen? Ga ik hier studeren of toch in Oekraïne? Het is lastig omdat je niet weet hoe lang deze oorlog nog gaat duren.”