Aandacht voor Molukse geschiedenis in Hatert

Een KNIL-eenheid tijdens een eetpauze.Foto Nationaal archief/ Fotocollectie Spaarnestad

Nederland werd in mei 1945 bevrijd, Nederlands-­Indië volgde pas een paar maanden later. Molukse KNIL-militairen speelden een grote rol bij het verzet in Nederlands-Indië. Over die rol, het gebrek aan vrijheid en hun leven na de oorlog in Nederland gaat de expositie ‘60 jaar Molukkers in Nijmegen’.

“De geschiedenis van de Molukse gemeenschap in Nijmegen is bij veel mensen onbekend”, zegt Lolita Kapel. Dat is zeker geen verwijt, maar ze zou graag zien dat het anders was. Daarom verenigde zij zich met vier andere vrouwen met Molukse roots in Hubungan Hatert. Hubungan betekent ‘verbinding’. Hun doel is (weer) verbinding maken met de eigen Molukse gemeenschap en de inwoners van Nijmegen.

Het einde van de Tweede Wereldoorlog betekende vrijheid voor de inwoners van Nederland. Maar niet voor de Molukkers in Nederlands-Indië. Zij waren veelal als militair in dienst bij het Nederlandse leger, het KNIL, en werden door het inmiddels onafhankelijke Indonesië als collaborateurs gezien. De Indonesische regering wilde dat ze onderdeel werden van hun leger en er ook gingen wonen. KNIL-soldaten wilden juist terug naar de Molukken of anders eventueel West-Papua. Dit was voor Indonesië onbespreekbaar. Het was voor de soldaten en hun families niet veilig om te blijven. De Nederlandse overheid bracht hen, op last van de rechter, naar Nederland.

In 1951 kwam de eerste groep Molukse KNIL-militairen aan, in totaal kwamen er 12.500 Molukkers hierheen. Het idee was voor tijdelijk, maar een terugkeer bleek ingewikkeld. Net als de relatie met Nederland. “Ook hier voelde de Molukse gemeenschap zich niet vrij”, vertelt Lolita. De Molukkers leefden in slechte omstandigheden, ze werden ontslagen, hadden geen vast inkomen en mochten niet werken. Ze kwamen bijvoorbeeld terecht in de voormalige concentratiekampen Vught en Westerbork. Pas in de jaren zestig kregen ze eigen woonwijken, zoals 42 woningen in Hatert. Hier wonen de Molukkers tot op de dag van vandaag bij elkaar.

Op 31 mei is er een tentoonstelling in de ontmoetingsruimte van het Wijkcentrum in Hatert (11.00-16.00 uur). Aan de hand van ervaringen, verhalen en (beeld)materiaal komen bezoekers meer te weten over de Molukse gemeenschap. Het laat zien wie de Molukkers zijn, maar ook wat hun verbondenheid is met Nijmegen en haar inwoners. En hoe zij de ‘(niet-)vrijheid’ van Nederland hebben ervaren.