Expositie 'Bezet, bevrijd en geplunderd'

Geallieerde plunderingen in de regio Nijmegen, 1944-1945

Al zolang oorlogen bestaan, wordt er geplunderd. Het zal daarom niemand verbazen dat ook geallieerde soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog zich aan plundering schuldig maakten. Maar waarom deden ze dat op het grondgebied van een bevriende natie? Onderzoek naar wat zich afspeelde in de regio Nijmegen, leidt tot een confronterende conclusie: met name in de geëvacueerde gebieden van de gemeenten Ubbergen, Millingen, Groesbeek, Mook en Middelaar, Ottersum en Gennep blijken vrijwel alle gebouwen leeggehaald. Geallieerde troepen – Amerikanen, Britten en Canadezen – roofden niet alleen uit woonhuizen, maar ook uit fabrieken, hotels, banken, kloosters en kerken. We komen tot de conclusie dat ook in de rest van het land de bevrijding werd gevolgd door een spoor van vernieling en plundering. Zo volgen we het “Pieterplunderpad” van Zuid-Limburg tot Noord-Groningen, waarvan we een aantal schrijnende gevallen in de expositie belichten.

Wat bezielde deze militairen? En waarom werd er nauwelijks tegen hen opgetreden? Bezet, bevrijd & geplunderd toont de bijzondere situatie in de regio Nijmegen, een militaire zone waar het oorlogsfront maandenlang dwars doorheen liep en waar veletienduizenden militairen samengepakt leefden onder barre omstandigheden. Sommige militairen stalen goederen uit noodzaak, anderen uit zelfverrijking of simpelweg als ontlading. Na de oorlog kreeg plundering weinig aandacht, want dat paste niet in ons beeld van heroïsche bevrijders. Nu, driekwart eeuw later, is het tijd om deze schaduwkant van de bevrijding eindelijk te belichten. De expositie is gebaseerd op de gelijknamige publicatie (waar nu een tweede druk van uitkomt, inclusief een nieuw hoofdstuk) en is een reprise van een eerdere tentoonstelling uit 2020.

Expositie

Bezet, bevrijd & geplunderd, 24 november 2022 t/m 9 april 2023, Vrijheidsmuseum, Groesbeek

Over de makers

• Ingrid van Hoorn beweegt zich op het snijvlak van (publieks)geschiedenis, museale productie en tekstproductie.

• Peter van der Heijden is publiekshistoricus en was betrokken bij diverse publicaties en films. Hij is momenteel ook conservator van het Gebroeders van Lymborch Huis.

• Annemiek Melchers is eigenaar van ontwerpbureau A Creative Mind.

Publicatie

Bezet, bevrijd & geplunderd. Geallieerde plunderingen in de regio Nijmegen, 1944-1945

Paul Klinkenberg, Paul Thissen & Paul van der Heijden, Uitgeverij Vantilt, 2022